فهرست مطالب

آموزش عالی ایران - پیاپی 4 (بهار 1388)

مجله آموزش عالی ایران
پیاپی 4 (بهار 1388)

  • 218 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/03/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد یمنی دوزی سرخابی، جعفر ترک زاده صفحه 1
    شرایط جدید محیط و اقتضائات ناشی از آن پویایی ها و پیچیدگی های خاصی را برای دانشگاه ها ایجاب نموده است. در چنین شرایطی، لازمه پویایی، و ارتقاء کیفیت و توسعه دانشگاه ها وجود تفکر پویای برنامه ریزی و تدوین و اجرای برنامه های متناسب با شرایط درونی و بیرونی دانشگاه ها است. در واقع، لازم است خطوط کلی حرکت آینده دانشگاه مبتنی بر یک فرایند تشخیص- جهت گیری راهبردی پویا ترسیم و عملی شود، به گونه ای که منجر به توانمند سازی دانشگاه برای پویش اثربخش در محیط و در عین حال حفظ سلامت سازمانی آن گردد (برنامه ریزی توسعه دانشگاهی). در این پژوهش، وضعیت موجود برنامه ریزی توسعه دانشگاهی در دانشگاه های دولتی ایران بر اساس شاخص های ششگانه ذیل ارزیابی شده است: 1) وجود درک روشن و مشترک نسبت به فرایند برنامه ریزی توسعه دانشگاهی، 2) وجود برنامه های مدون توسعه در دانشگاه ها، 3) انطباق برنامه های توسعه دانشگاه ها با شرایط محیطی آنها، 4) انطباق برنامه های توسعه دانشگاه ها با توانایی ها و شرایط درونی آنها، 5) وجود امکانات، منابع و ساختارهای لازم برای برنامه ریزی در دانشگاه ها، و 6) کیفیت تصمیم گیری و تصمیم سازی در دانشگاه ها. نتایج پژوهش حاکی از وضعیت نامناسب برنامه ریزی توسعه دانشگاهی در دانشگاه های قلمرو پژوهش می باشد. شاخص های پژوهش در کل دانشگاه های نمونه پژوهش و هر یک از گروه های برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار به طور معناداری از معیار حداقل مطلوب (Q3) کمتر بوده است. حتی در اکثر موارد از چارک دوم مربوط نیز کمتر بوده است. وضعیت شاخص ها در دانشگاه های برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار به جز در یک مورد (به سود دانشگاه های غیربرخوردار)، تفاوت معناداری نداشته است. از سوی دیگر، نتایج پژوهش مبین وجود ضعف قابل ملاحظه در مبانی اساسی لازم برای شکل گیری یک نظام رفتاری اثربخش برنامه ریزی توسعه دانشگاهی در دانشگاه های قلمرو پژوهش می باشد. نهایتا، مدیران گروه های آموزشی نمونه پژوهش، به اتفاق، تمرکززدایی در برنامه ریزی توسعه دانشگاهی در کشور را تا حد زیادی مفید و لازم ارزیابی نموده اند.
    کلیدواژگان: دانشگاه، برنامه ریزی توسعه دانشگاهی، توسعه دانشگاه، دانشگاه دولتی
  • علی عطافر، محمد اسماعیل انصاری، هوشنگ طالبی، سید اکبر نیلی پور طباطبایی صفحه 21
    با ابلاغ سند چشم انداز بیست ساله، مسیر تکامل توسعه در دو دهه آینده کشور ترسیم گردید. در همین راستا، اهداف چهار برنامه پنج ساله توسعه باید بتواند ایران را در بیست سال آینده به سر منزل مقصود برساند. برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که از سال 1384 شروع و تا پایان سال 1388 به اتمام خواهد رسید، سرآغازی بر این مسیر پر چالش است. اهم آنچه را در برنامه چهارم در رابطه با موقعیت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی بر آن تاکید شده است می توان در ماده 49 مشاهده نمود. مفاد ماده مذکور ایجاد تحولات بنیادی در دانشگاه ها را غیر قابل اجتناب نموده است. از این رو، پژوهش حاضر در صدد است تا با روش های توصیفی، پیمایشی و تحلیلی ضرورت و چگونگی تحولات مورد نیاز را با دیدگاهی استراتژیک مورد بررسی قرار دهد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و برای تحلیل اطلاعات نیز از روش های آماری بهره گیری شده است. قلمرو مکانی تحقیق دانشگاه صنعتی مالک اشتر در شهرهای تهران، اصفهان و شیراز است. جمعیت آماری آن نیز کلیه رؤسا و معاونان دانشگاه، رؤسا و معاونان مجتمع های دانشگاهی، رؤسا و معاونان دانشکده ها در سال تحصیلی 86-85 می باشند. یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که تحولات بنیادی در چهار حیطه «رسالت و اهداف»، «استراتژی ها و خط مشی ها»، «ساختار و وظایف»، و «عوامل محیطی و گروه های ذی نفع» مورد نیاز دانشگاه می باشد. در حیطه رسالت و اهداف، «تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه»؛ در حیطه استراتژی ها و خط مشی ها، «جهانی شدن»؛ در حیطه ساختار و وظایف، «ارائه خدمات تخصصی»؛ و در حیطه عوامل محیطی و گروه های ذی نفع، «هیات امنا»، اولویت های اصلی برای ایجاد تحولات مورد نیاز شناخته شدند. همچنین در بین حیطه های ذکر شده، حیطه «رسالت و اهداف» به عنوان با اولویت ترین حیطه برای تحولات بنیادی در دانشگاه صنعتی مالک اشتر از سوی مسئولان معرفی شده است.
    کلیدواژگان: تحولات بنیادی، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق1404، دانشگاه، قانون برنامه چهارم توسعه
  • ابراهیم خدایی صفحه 65
    تحلیل تاثیر سرمایه های اقتصادی و فرهنگی والدین و پیشینه تحصیلی بر موفقیت دانش آموزان در دستیابی به آموزش عالی هدف اصلی این بررسی را تشکیل می دهد. در این مقاله عوامل موثر دراحتمال قبولی داوطلبان از منظر سرمایه های اقتصادی و فرهنگی والدین، درآزمون سراسری سال تحصیلی1385، مورد بررسی قرار گرفته و مدل های نظری موجود در این زمینه با کمک اطلاعات در دسترس از داوطلبان آزمون سراسری مورد آزمون تجربی قرار میگیرد. جامعه آماری شامل کلیه شرکتکنندگان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی در آزمون سراسری سال تحصیلی1385 و روش آماری به کار رفته جهت تجزیه و تحلیل داده ها با توجه به نوع داده ها رگرسیون لجستیک بوده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که سرمایه اقتصادی و فرهنگی والدین احتمال قبولی داوطلبان را افزایش میدهد. ذکر این نکته ضروری است که این تحقیق از اطلاعات تمامی داوطلبان راهیابی به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی به صورت سرشماری (نه نمونه گیری) جهت پژوهش استفاده نموده است.
    کلیدواژگان: سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی، آموزش عالی، تحصیلات و شغل والدین، آزمون سراسری
  • حجت صفار حیدری، ابراهیم صالحی عمران، انسیه منتظری جویباری صفحه 85
    طی سال های اخیر، شمار زنان علاقه مند به تحصیلات دانشگاهی افزایش یافته است. این علاقه مندی به گونه ای است که در حال حاضر 60 درصد متقاضیان ورود به دانشگاه ها را زنان تشکیل می دهند. بر این اساس، این تحقیق بر آن است تا بررسی دلایل افزایش مشارکت زنان در بخش آموزش عالی را مورد بررسی قراردهد. برای انجام دادن این تحقیق دانشجویان دختردانشگاه مازندران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود که بر اساس طیف لیکرت تنظیم یافته بود. نتایج به دست آمده نشان داده است که افزایش مشارکت دلایل گوناگونی داشته است. از میان پاسخ دهندگان 77 درصد نیل به شغل و حرفه مناسب در بازار کار، 84 درصد کسب درآمد اقتصادی و منافع بیشتر در آینده، 74 درصد تحت تاثیر فرایند جهانی شدن، 74 درصد رقابت برای کسب پایگاه اجتماعی، 79 درصد دستیابی به فرصت های برابر آموزشی را از جمله دلایل اشتیاق خود به برخورداری از تحصیلات دا نشگاهی اعلام نموده اند. این نتایج حاکی از آن است که زنان می کوشند تا از فرصت های به دست آمده برای بهبود وضعیت خود استفاده نمایند.
    کلیدواژگان: مشارکت زنان، آموزش عالی، نظریه، دانشگاه
  • امیر محمد حاجی یوسفی صفحه 107
    این مقاله دارای دو هدف است: نخست، به دنبال استخراج مدل آموزش، پژوهش و تولید علم در رشته علوم سیاسی در کاناداست. این کار با سه ابزار مصاحبه، مشاهده مشارکتی و تحلیل متنی صورت می گیرد. دوم، با مطالعه آموزش، پژوهش و تولید علم در رشته علوم سیاسی در کانادا، به دنبال استخراج درس هایی برای آموزش، پژوهش و تولید علم در این رشته در ایران است. بر این اساس، سوال اصلی این مقاله عبارت است از این که مهم ترین اهداف، ماموریت ها، روش ها و تحولات در آموزش و پژوهش علوم سیاسی در کشور کانادا چیست و چه آموزندگی هایی برای آموزش و پژوهش علوم سیاسی در ایران دارد؟ مطالعه عمیق آموزش، پژوهش و نظریه پردازی در رشته علوم سیاسی در ده دانشگاه کانادا صورت گرفته است و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از روش تحقیق «نظریه پردازی داده بنیاد» تجزیه و تحلیل، و مدل آموزش، پژوهش و نظریه پردازی در علوم سیاسی در کانادا استخراج شده است.
    کلیدواژگان: رشته علوم سیاسی در کانادا، آموزش، پژوهش، نظریه پردازی، آموزه ها برای ایران
  • کورش فتحی واجارگاه، محبوبه عارفی، زینب شرف صفحه 145
    در این مقاله، امکان مشارکت اعضای هیات علمی در فرایند برنامه ریزی درسی دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی مورد بررسی قرارگرفته است. هدف تحقیق یافتن پاسخ این سؤال است که اعضای هیات علمی تا چه اندازه در فرایند برنامه ریزی درسی دانشگاهی مشارکت می کنند. در پرتو این پرسش اصلی، پاسخگویی به سؤالات دیگری نیز مد نظر بوده است. این سؤالات فرعی مرتبط با دیدگاه های موجود درباره مشارکت، زمینه های مشارکت، منابع و شرایط ضروری مشارکت، راهکارهای مشارکت، پیامدهای مثبت و منفی مشارکت و موانع احتمالی مشارکت می باشند. محقق برای یافتن پاسخ این پرسشها از یک پرسشنامه 62 سؤالی بر مبنای مقیاس لیکرت در ارتباط با شش موضوع اصلی مندرج در سؤالات فرعی استفاده کرده است، این پژوهش از نوع توصیفی است و آزمون های آماری مورد استفاده این پژوهش tتک نمونه ای، t مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون فردمن می باشد. آن طور که نتایج این تحقیق نشان می دهد بین پاسخهای ارائه شده اغلب هماهنگی وجود دارد و بعضا تفاوتهایی هم مشاهده می شود. یافته های تحقیق بیانگر آن است که اعضای هیات علمی قائل به دیدگاه های موجود درباره مشارکت در برنامه ریزی درسی، زمینه های مشارکت، منابع و شرایط ضروری مشارکت، راهکارهای افزایش مشارکت، پیامدهای مثبت مشارکت و موانع احتمالی مشارکت می باشند، ولی برای پیامدهای منفی ارزشی قائل نیستند.
    همچنین تجزیه و تحلیل داده ها در قالب آزمونt مستقل بر اساس جنسیت و محل اخذ مدرک نشان داد که جنسیت بر پیامدهای مثبت مشارکت اثر گذار است. و محل اخذ مدرک نیز بر زمینه های مشارکت، راهکارهای مشارکت و موانع مشارکت اثر می گذارد. و تجزیه تحلیل داده ها در قالب آزمون تحلیل واریانس یک طرفه بر اساس نوع دانشکده، رتبه دانشگاهی و سابقه تدریس نشان داد که نوع دانشکده بر هیچکدام از متغیرهای تحقیق اثری ندارد و لی رتبه دانشگاهی وسابقه تدریس بر زمینه های مشارکت تاثیر دارد.
    کلیدواژگان: اعضای هیات علمی، برنامه ریزی درسی، برنامه ریزی درسی دانشگاهی، مشارکت در برنامه ریزی درسی
  • مهدی کریمی علویجه، سید مصطفی شریف خلیفه سلطانی، حسنعلی بختیار نصرآبادی صفحه 179
    در سراسر جهان، دانشگاه ها با این موضوع دست به گریبان اند که چگونه خودشان را تغییر دهند تا بر چالش ها و چشم اندازهای حاصل از کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی فائق آیند. این مقاله به بررسی چشم اندازهای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی و و یادگیری از دیدگاه اعضای هیات علمی و دانش جویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های اصفهان و صنعتی اصفهان می پردازد. روش پژوهش توصیفی است. در این پژوهش چشم اندازها در چهارچوب درونداد، فرایند، نتایج فردی و نتایج سازمانی بررسی شده است. ابزاراصلی جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته از نوع بسته پاسخ، شامل 62 گویه در محورهای اصلی کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد. پایایی پرسش نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ معادل 880/0 برآوردگردید و روایی آن مورد تایید متخصصان مربوط قرار گرفت. نتایج تحقیق به لحاظ آماری در سطح 05/0 p بیانگر آن است که مقوله درونداد و فرایند چشم انداز محسوب نشده، اما مقوله نتایج فردی و سازمانی بیش از سطح متوسط از دیدگاه اساتید و دانش جویان تحصیلات تکمیلی دانشگا های اصفهان و صنعتی چشم انداز محسوب می شود.:
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، یاددهی و یادگیری، چشم اندازها، آموزش عالی
|
  • Mohammadyamanidouzi Sorkhabi, Jafar Torkzadeh Page 1
    The new conditions of environment and its contingencies have resulted in some special dynamism and complexity for universities. In such circumstances, the universities dynamism, quality and development strongly depends on a dynamic planning thinking and developing and implementing of relevant plans to the universities internal and external conditions. In fact, it is necessary that the major guidelines for the future of the university dynamism be described and delivered based on a dynamic process of strategic diagnosis and direction. This may empower the university toward an effective mobility in the environment and maintain its organizational health. This paper aims to examine the current situation of university development planning (UDP) based on the availability of following six indicators: 1) a clear and common understanding about UDP process, 2) documented development plans for universities, 3) the relevance of the universities development plans to their environmental conditions, 4) the relevance of the universities development plans to their capabilities and internal conditions, 5) necessary facilities, resources, and structures for planning in universities, and 6) the quality of decision making in universities. The findings showed that the situation of UDP in all universities is not suitable. Additionally, the conditions of any single group of advantaged, semi-advantaged and non-advantaged universities regarding to the indicators and assessing criteria was not satisfactory and no significant difference between indicators situation among these three groups of universities was reported. On the other hand, although the Heads of departments have pointed out that decentralization in UDP is a necessary and useful action but there is a considerable weakness in the required basic foundations for forming an effective behavioral system of UDP in universities.
  • Seyed Akbar Nilipour Tabatabaei, Ali Attafar, Mohammad Esmaeil Ansari, Houshang Talebi Page 21
    By announcing the Iran’s Vision Policy of 1404, the direction of the country’s development was designed for two next decades. The determined aims and objectives of this vision are to be achieved by implementing four development plans (five-year plans) which the 4th Economical, Social, and Cultural Development Plan (1384-1388) has already been approved and started. The major issues about the situation of universities, which have been emphasized in the 4th Act could be seen under the article No. 49. According to this article, universities should unavoidably carryout some fundamental changes in their structures, policies and practices. As a descriptive, explorative and analytic method and by using a strategic approach, this paper tries to explore the necessity and nature of the required changes in universities. The research’s case study was the branches of Malek -e- Ashtar University of Technology (MUT) in Tehran, Isfahan and Shiraz and the samples were all the university’s senior managers and policymakers including the President of University and Vice-chancellors, the Deans of Faculties and the Heads of Departments in 1385-1386 academic years. Using a questionnaire, the data were collected and analyzed. Findings show that it is needed to transform the university in following four areas: “missions and goals”, “strategies and policies”, “structures and tasks”, “environmental factors and stakeholders”. Also findings suggest that the main priorities for fundamental changes in those four areas should be given to “educating human resources needed for society”; “globalization”; “providing professional services”; and “the University’s Board of Trustees”, respectively.
  • Ebrahim Khodaie Page 65
    This paper aims to analyze the effect of the family social and cultural capitals including family income, parental education, and number of family members, parental job, and their social class on their children achievement in the nationwide entrance examination for higher education. The Iranian universities and colleges admission system involves prospective students listing up to one hundred courses in order of preference on their application. Places in universities offered to the applicants based on both their preferences and their final nationwide examination results.Using logistic regression models to investigate the effects of the research proposed variables on the acceptance chance of applicants, the date were collected and analyzed from the family’s backgrounds of applicants in 2005 universities exam. The research findings show that to a large extent parental education, job, income, and applicant’s quota are important factors which impress the examination grades as well as university and college acceptance. The findings also indicate that family social and cultural capitals increase the chance of acceptance too.
  • Anisah Montazery Joeibari, Hojat Saffar Heidary, Ebrahim Salehi Omran Page 85
    In recent years the number of women interested in continuing their collegiate education has been increased. Nowadays as a result of this trend, over 60 percent of the university’s applicants are among the female. Therefore, this paper tries to investigate the causes of the female increasing participation in higher education. Female students from the University of Mazandaran were selected as the research sample and they were asked to answer to a closed-item questionnaire. The findings suggest that the most important causes affecting on the will of female to continue their studies are as follows:•Finding an appropriate job in the labour market;•Gaining higher income and economic benefits in the future;•Being impressed by globalization; •Competing for a better social position; and•Achieving to the educational equal opportunities.
  • Amir Mohammad Haji Yousefi Page 107
    Using interview, observation and content analysis, this paper firstly aims to highlight the Canadian model of political teaching, research and knowledge production. Based on the model the author tries to extract some guidelines and lessons for political teaching, research and knowledge production in the Iranian context. Accordingly the main research question was that what are the most important goals, missions, methods and developments in the Canadian political teaching and research? And how this academic model can be beneficial for political sciences in Iranian universities? Ten universities in Canada were deeply studied in terms of their teaching, research and theorizing approaches in the field of political sciences. Using Grounded Theory as a research method, data were analyzed.
  • Zeinab Sharaf, Kurush Fathivajargah, Mahboobah Arefi Page 145
    This paper aims to review the possibility of academic staffs’ participation in the collegiate curriculum development process. Indeed the paper is about to clarify that to what extent academic staffs are participating in the process of collegiate curriculum development. In the light of this main question, there are some other relevant issues which need to be discussed. These agenda include current views about participation, bases, necessary resources and ways of participation, positive and negative outcomes of participation and possible participation obstacles. As a descriptive survey, a questionnaire was used for collecting required data which consisted of 62 closed items. The findings revealed that lecturers are aware of and accept all concepts and issues related to participation except its negative outcomes. Additional findings of the paper show that while the participants’ sex affects positive outcomes of participation, the place of their graduation has a positive impact on participation’s bases, ways and obstacles. It is also confirmed that the staffs’ academic position and their teaching experiences have affected the bases of participation.
  • Mehdi Karimi Alavigeh, Seyed Mostafa Sharif Khalifah Soltani, Hassanali Bakhteiar Nasrabadi Page 179
    Throughout the world universities are confronting with this dilemma that how they should change themselves to overcome on challenges which have been resulted from the application of ICT. Using a descriptive research method, this paper tries to study the perspectives of the application of ICT in the teaching and learning process based the views of professors and graduate students in Esfahan University and Industrial University of Esfahan. In order to collect data, a questionnaire was used which included 62 closed items. The content validity of the questionnaire was confirmed by a group of scholars and its reliability was estimated 0.88. The results indicated that only notions such as individual and organizational results are considered as perspectives.